Lipa Powstańców

Obecnie lipa wyrasta w północnej części kwatery B-1, naprzeciwko kaplicy pw. Pana Jezusa Konającego, w pobliżu głównego wejścia na teren Cmentarza Starego przy ul. Wyszyńskiego 42. Jej korona wyrośnięta jest w sąsiedztwie grobu Henryka Fajta, znanego radomszczańskiego kompozytora oraz pedagoga, co dodaje jej historycznej wartości.

Ważny jest również fakt, że Lipa Powstańców od ponad trzech dekad jest pod stałą opieką. Już w 1989 roku, dzięki staraniom Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody Zbigniewa Misztala, rozpoczęto proces ochrony tego cenionego drzewa. Znany polski chirurg Marek Kubacki podjął się prowadzenia działań konserwacyjnych. W ciągu lat drzewo przeszło szereg istotnych zabiegów, w tym spinanie wiązaniami, ogławianie w 2007 roku oraz zabiegi pielęgnacyjne w 2015 roku, podczas których usunięto obumarłą odnóg, a pozostałe wzmocniono stalowymi wiązaniami.

Od 2019 roku nad Lipa Powstańców czuwa specjalista w dziedzinie dendrologii, Ernest Rudnicki. W latach 2021–2022, za sprawą wsparcia finansowego WFOŚiGW oraz władz Radomska, drzewo przeszło kolejne kompleksowe zabiegi pielęgnacyjne. Zostały przeprowadzone cięcia korekcyjne, chirurgiczne oraz zainstalowano nowoczesne wsparcie w formie żelbetowego pylonu, mającego na celu ochronę lipy przed przewróceniem. Dodatkowo, teren wokół pnia został zaaranżowany, a pamiątkowa tablica znalazła swoje miejsce w tym miejscu.

Całość inwestycji, związanej z ochroną tego drzewnego pomnika, wyniosła ponad 58 tys. zł. Uroczysty odbiór prac miał miejsce 12 maja 2023 roku, a tablica została odsłonięta przez prezydenta miasta w obecności prałata oraz przedstawicieli lokalnych władz i wykonawców projektu. Na drzewie zainstalowano także orła z brązu, symbolicznie wskazującego na rok 1863.

Aktualnie pień lipy składa się z dwóch odnóg, których nasady znajdują się powyżej pierśnicy. Mimo, iż drzewo jest uznawane za jednopniowe, zarówno odziomek, jak i obie odnogi wykazują oznaki wypróchnienia. Zredukowana korona ma obecnie rozpiętość 12 na 11 metrów. Lipa cieszy się statusem pomnika przyrody od 1998 roku, zgodnie z Rozporządzeniem Nr 5/98 Wojewody Piotrkowskiego. W nieodległej odległości rośnie młodsza lipa drobnolistna, datowana na 1885 rok, nieposiadająca jednak związku z historycznym powstaniem.